I LE SUʻESUʻEGA O FAAMATALAGA FAʻAALIGA FAʻALOGOLOGO a tagata e toʻalua o le LY TOET ma le XA XE

Hits: 439

Polofesa Lagolago, Doctor of History TALA NGUYEN MANH
Nick igoa: Se solofanua ato i le iunivesite
Igoa Pen: āviʻiviʻi

Xa Xe : Afai e taofi faʻamalosi e tagata uma lona faʻasologa e pei o oe i lena taimi, leaga! O tagata oti ulu uma o le a feoti.

Lea Toet: Afai ei ai se lauulu e pei o oe, ona, e tusa lava pe na te le taofia, o le a le fia tutusa tagata barbers uma.

(i le asōmekasini lomia numera 54 - Ngay LeaiO le ata o le [Ata] E le malie - Aso Sa Aperila 11, 1937 - P.209)

     Lea Toet [Lý Toet] ma Xa Xe [Xã Xã] o se paga o tagata e le mavavaeeseina. E iai a latou faʻamatalaga faapena ae o ni uiga eseese: Xa Xe [Xã Xã] o le pisa (Vaʻai ata), o le fagu ua pulu, ma se auvae e leai se pine, ma o se ulu e pei o le popo e pei o le niu, e na o se lauulu pupuʻu e afu ai le lauulu.

     E pei Lea Toet [Lý Toet], o ia e pei o se manoa ma se manogi e pei o se magogogogogo, ma ona tamai togitogi laiti ma lana pulu o le keleni e pei o le mea e teu ai. Soo se taimi lava e alu ai o ia, Lea Toet [Lý Toet] e ofuina i taimi uma se taʻaloga a le atunuʻu ma e le mafai ai ona aumaia lana faamalu faʻatasi.

faaupuga: Lui Toet Lea Toet [Lý Toet] e masani ona ofuina se toniga a le atunuu
ma e le mafai ona aumaia lona faamalu i le taimi

faaupuga : Xa Xe's [Xã Xã] ata na aveesea mai Phong Hoa [Phong Hoá] (Tagata Faigaluega ma le Ofisa o Tiute) tusiata
- lomiga Nu. 95 aso Aperila 27, 1934 - Itulau 1.

Xa Xe [Xã Xã] (fesili atu i tagata faatau): E i ai soʻu nifo nifo se tasi mo le faʻatau? E tasi loʻu lauulu. (Upu sii mai le mekasini o le Today - lomiga Nu .59 lomia ia Me 16, 1937 - itulau 331).

     Le au faitau o le Phong Hoa [Phong Hoá] (Tagata Faigaluega ma le Ofisa o Tiute) o le mekasini faalevaiaso i lena taimi e masani lava ona feiloai ma peresona e 2, sa matua saʻo ma taua, ma e foliga mai o ni uso e toalua, na fananau i le itu i matu. Le Phong Hoa [Phong Hoá] mekasini faalevaiaso o se mekasini malie, na lomia e le O Tu Luc Van Doan [Tự Lực Văn Đoàn] (Vaega Tusitusia e lagolagoina e le tagata lava ia). Mulimuli ane, i le taimi o le mekasini faalevaiaso Phong Hoa [Phong Hoá] na avea ma Ngay Leai [Ngày Nai] (O le mekasini o aso nei), na avea pea ia peresona e toalua o se vaega taua i totonu o le mekasini lauiloa lauiloa. Ona o lena mea moni, ma e tusa ai ma le i ai o nei tagata autu e lua, o le aufaitau ma e oʻo lava i le O Tu Luc Van Doan [Tự Lực Văn Đoàn] sa faia se mea sese pe a faasino atu i tusiata e toʻalua oe na fananau mai ia i latou.

    O le mea lea, o le a se mea tatou te iloa e uiga i le mataupu aoaoina vitae a nei tagata e toʻalua? O le sailiga mo o latou tupuaga e foliga mai o se mea manaia.

     E tusa ma le 70 tausaga talu ai, o le Phong Hoa [Phong Hoá] o mekasini vaiaso na faatulagaina se tauvaga mo le tusiaina o ata tusi malie. I lena taimi, tusitala ae le Son - pen name of Le Minh Duc [Lau Fetu] - Mrs. Ai Lan's [Ai Lan] le uso ma le faatonu-sili o se taʻutaʻua satiriki masani i vaiaso taʻitasi i Saute, o ia o se tagata talenia talenia, na ia auina atu se ata i le itu i Matu e auai i lena tauvaga (*). O lenei ata faataitai Lea Toet [Lý Toet] ma Xa Xe [Xã Xã] o tutu i luga o se ala laupapa mamafa ma i lalo ifo, o le tasi e maua le faʻamatalaga nei:

"Xa Xe [Xã Xệ]: Well Bac Ly (M. Ly): Pe a tatou vaeluaina le lua, o le a leai se faʻafitauli!"

___________
(*E tusa ai ma le TU KENH - E tatau ona tatou faʻasaʻoina igoa o Ly Toet [Lý Toet] ma Xa Xe [Xã Xệ] - Binh Minh [Bình Minh] (Down) nusipepa - Saigon Mau Nai [Sài Gòn Mậu Thn] Spring 1968 - p. 12.

     O le eseesega tele lava i le va o le mamafa o nei tino e lua, o le tino ma le talie o se tagata mama i le taimi lena. E faʻapefea ona vaevaeina le mamafa masani ile lua? O le ata na taua i luga ua manumalo i le faailoga muamua ma na lomia i luga o le pito i luma o Phong Hoa (matou te le amanaiaina le numera o lena lomiga). Talu mai lena taimi i luga, o le taunuuga o nei tagata eseese e lua ua matua fesootaʻi le tasi i le isi - E tutusa ma le ata mataga "Maʻa ma Paʻu"Na aumai mai Falani i lo matou atunuu i le 30 po o le 40 tausaga. Ma, mai le taimi lena i luga, o tagata e toalua Ly [¯] ma Xa [] na faʻaaogaina e Tu Luc Van Doan [Tự Lực Văn Đoàn] tusiga tusitusi, ma le tamaitiiti "Xa Xe"[Xã Xã] i le taimi na fanau mai ai na tuʻuina atu i ai le igoa o lona matua tausi nai lo igoa o lona lava tama.

     I le avea ai o se vaega faapitoa, o nisi o le aufaitau, o nisi o mataupu faavae o le vali, na afaina ai na tagata popoto e lua, ma mafua ai ona manatu tagata Farani Farani e avea ma sui o tagata Eleni.

     O le taufaalili o lena numera o "tusiata amateur”Na faʻatotonugalemuina i luga o uiga masani o tagata ua taua i luga - mo se faʻataʻitaʻiga na latou tusia le ulu o Xa Xe [Xã Xã] ma faia ia foliga e pei o le paluga o se faga puaa. Ma sa matua mataga lava pe a oo i le lauulu tulaga ese Xa Xe's [Xã Xã] foliga pei lava o le siʻusiʻu o le puaa.

     I se taimi mulimuli ane, nonoina le ata na taua i luga, le pese [Faʻaaliga] (ola) nusipepa muamua Saigon [Tagi Maʻesuʻe] i se taimi faʻasalalau faʻatusatusa ai tagata talafou Van Van's [Tô Vân] ulu faʻatasi ai ma tumutumu o le ata tifaga matagofie O le Thuy Thuy Hang [O Loo Maua]. O lenei auala eseese e faʻatusatusa ai na faʻaaoga e le tusisolo Tran Te Xuong [Trầ Tế Xương]:

"Tren ghe ba dam ngoi ua va
Duoi san ong Cu e le gata i lea"

(I luga o lona nofoa sa sii ai e le tamaitai Farani lana asini.

I totonu o le lotoa, na tosoina e le kamupani laiseneina lona ulu ulu).

- Na e vaʻai i se puaa o tamoʻe talu mai lenei taeao?
- Leai, faʻatoa ou vaʻai nei ia te oe!
(Le mekasini o le aso - lomiga Nu. 58 - Man ma Affair - Aso Sa Me 9, 1937 - itulau 305)

     Painter Ae o le Alo [Talofa Snn] ua uma Xa Xe [Xã Xã] ia Hanoi e faia le masani ma Lea Toet [Lý Toet], o lea pe a toe valaauina i le itu i Saute, Xa Xe [Xã Xã] na ave Lea Toet [Lý Toet] faatasi ma ia. Mo lena mafuaaga, Lea Toet [Lý Toet] ma Xa Xe [Xã Xã] i luga o le Trao Phung [Trào Phúng] (Satiriki) mekasini ma le Kuoi Xuan [Cười Xuân] (Loto i le Taeago) mekasini, aʻo faʻaalia i luga o saofafai i luga o le fala ma inu faatasi. Lea Toet [Lý Toet] sasaa mai se meainu mo Xa Xe [Xã Xã] ma toe faitau Tan Tan's [Toa Taa] solo:

"Fai i totonu, ou te iloa o ia
Cat chen quynh rieng hoi faasolo le am"

(O le olaga e matua le fiafia pe leai foi le inoino

O le fausiaina o le ipu o le uaina suamalie ou te na o laʻu uo mamae lava e fai ai).

Xa Xe [Xã Xệ]: E pei o lenei, o loʻo tatou faʻamalieina o tatou tiute
Lea Toet [Lý Toet]: Ma o lenei e mafai ona matou tuʻuina atu i le matou vaʻavaʻai.
(Upu sii mai le mekasini o le Today - lomiga Nu.60 lolomi ia Me 23, 1937 - itulau 351).

     O le ipu o le uaina na maualuga maualuga, ma na le susu le susu Xa Xe's [Xã Xã] ulu.

     Na faaauau pea le felafolafoai ma tagata e toʻalua na o atu i le taulaga, ma mafua ai Lea Toet [Lý Toet] ia faia se mea sese e pei, i le vaaia o se ofutino faasee ua lafoaia ma nisi matau na puna mai le lapisi lapisi, na ia faaseseina i latou mo pulou ma manao e ave i latou i le fale e avea o se sefuluai.

     I le avea ai o se mea faapitoa, o loʻo i ai se ata mataga mataga, e faʻaalia ai se vaaiga Lea Toet [Lý Toet] o loʻo aveina se fagu e faʻatau ai le uaina. I lona agai atu, na faafuasei lava ona pei o ia o le manava ma o loo tilotilo solo mo se nofoaga talafeagai ina ua ia maua o ia i se faailoga "leai se mea leaga". Ona ia tatala lea o le pulou ma faasee i totonu o le fagu ao ia talanoa ia te ia lava: "E mafai faapefea ona latou faasaina aʻu: ou te le o sese i fafo atu".

     O manatu ma manatu ua taua i luga e aofia ai le tusitala Tu Kenh [Tú Knnh], ae e tusa ai ma a tatou feutagaiga ma isi tagata, o le kopi e matua ese lava, e pei ona talitonu tagata talitonu Lea Toet [Lý Toet] ma Xa Xe [Xã Xã] na faia e le ua tuai le tusiata Nguyen Gia Tri (?) [Nguy Gn Gia Trí] na sainia ana ata ma anagram e pei o Rigt poʻo GTri (mai lona igoa Gia Tri [Gia Trí]).

     Faatasi ai ma le tusiata mo le Phong Hoa [Phong Hoá] Mekasini, e ese mai le tusiata Nguyen Gia Tri [Nguy Gn Gia Trí], sa i ai foi se tusiata Ia Ngoc Van [Au Telefoni] na sainia ona igoa pen Ai Laʻu [Aʻu My] ma Tu Tu [Ova le Tử], ma le isi tagata tusiata na sainia Dong Atalii [Ơông Sơn] - pen igoa o le tusitala Nhat Linh [Leai Linh]. O le mea lea, o le fea e sili ona saʻo, ma e tatau ona tatou faʻatali mo manatu o talafou ma tagata tusitala o loʻo popole i latou lava ma na tagata malie e toʻalua.

     O le mafai ona taufaaleaga ia i tatou lava - ia tatou taufaalili ma le naivety latent ia i tatou lava i se tulaga o lo o suia ai lo tatou atunuu - pe o lenei mea moni o loo faaalia ai se malosi, lea e pei o se auupega faalilolilo a le tagata lava ia tatou te maua ao feagai ma tulaga le manuia, o le a faatagaina i tatou e le mafai ona faatoilaloina. A o toe saili mo se malamalama sili atu e uiga i tagata e toʻalua Lea Toet [Lý Toet] ma Xa Xe [Xã Xã], o lo tatou faamoemoe e le mo le taufaaleaga i nei tagata manino ma faigofie, ae tatou te taulai moni lava i le taumateina o le amioletonu ma le gagana ma le leo o le au faipisinisi e le fiafia e fia aoao e galulue i se tulaga faaletagata.

Lea Toet [Lý Toet]: - O le mea saʻo na e tatau ona aʻau aau, o le ae aʻoaʻo moni moni?
Xa Xe [Xã Xệ]: - Aisea?
Lea Toet [Lý Toet]: - Aua o oe o se paluni- pei manava!
(Ae faimai foi Today Magazine lomia i le 1936-1937- Lomiga Nu 75 - Itulau 718).

VAAI ATILI:
Version Faʻamatalaga Vietnamese: Đi tìm "GIA PHẢ" của hai nhân vật ảo LAU TOETT X'XỆ

(Asiasi taimi 2,128, 1 asiasiga i aso nei)