O se taumafaiga e suʻesuʻe LE TALAFAASOLOPITO A LE AGANUʻU O LE VAEGA MUAMUA MARTIAL ARTS - Fuaiupu 1

Hits: 624

HUNG NGUYEN MANH

       Faatasi ai ma se taumafaiga e suʻesuʻe le talaʻaga faaleaganuu o le martial arts, o measina faaleaganuu e le vaaia faʻapitoa o lo tatou malo, e tatau ona faʻatali mo le Faʻasolopito Suesueina o Vietnam ma le tele o Suʻesuʻega Faʻasolopito o Itumalo Suesuega i itumalo ma aai eseese, faʻapea foi ma le toʻatele o sikolasipi ma matai o matata tafaoga i Vietnam ma atunuu ese. Afai o lea, tatou te le o mautinoa pe o afea tatou te mafai ai ona maua ni mea aoga mo suʻesuʻega faasaienisi o le talafaasolopito o Vietnamese martial arts. Peitai, afai tatou te aoina faʻamaumauga o loʻo maua i totonu o faamaumauga a le atunuu, e mafai ona faamalieina mo sina taimi. E le gata i lea, o lo tatou maliliega lē tumau e mafua mai i le taimi o feeseeseaiga faʻatasi ai ma mea taua e sili atu i le martial arts e pei o le tusi a le militeli i lalo o le Tran Dynasty. O lenei tusi lesona a le militeli sa faʻaagaga mo na o taʻitaʻiʻau ma sui o le aiga faʻapitoa e faʻaaogaina martial arts i Giang Vo (Aʻoga Faʻafeaʻoga) (talu 1253).

       Taitai o le militeli i lalo o le Tran aiga e pei o Tran Quoc Tuan, Tran Quang Khai, Tran Khanh Du, ma Pham Ngu Lao, na o ifo i le talafaasolopito ma le tele o magaala i Saigon ma isi aai e faaigoa i latou. O nei taitai militeli na faʻaumatia osofaʻiga osofaʻiga a le 'autau Mongolian. Ae ui i lea, e ala mai i tala anamua ma tala faasolopito, e na o le aoina o punaoa a le au martial arts mai le aiga o Trieu i le nofoaiga a Trung Nu Vuong (Faʻamalosi Trung) (40-43 AD). O nei taʻitaʻi tamaitai e toʻalua na masani ona tietie i elefane, faʻaaoga pelu, ma taʻitaʻi tamaitai e faʻaumatia To Dinh army.

      i lalo o le Dinh faigamalo (968-980), taitai militeri Maota o Tien Hoang Na aʻoaʻoina le au fitafita pe faʻapefea ona faʻaaogaina ni vaʻaiga - o le aofaʻi o laʻau (e tusa ai ma le Toan Anh). E le gata i lea, i le Le Thanh Tolo Toto (1460-1496), na faʻatuina e le aiga faʻapitoa ni suʻega matata ma faʻataʻitaʻiga taua. E tatau ona maitauina i lena taimi, e 2,767 fitafita militeri ma le 1,825 oi latou na iloa martial arts. Talu mai lena taimi, ua faʻaalia le Le Thanh Ton i le avea ma faʻavae o le suʻesuʻega o le au taʻavale a Vietnamese e faʻafetai i ana taumafaiga i le fausiaina o se faiga o aʻoaʻoga a martial arts.

       I le taimi o le nofoaiga a Nguyen Hue (Quang Trung), ua fai mai na ia aʻoaʻoina Vo Tien (Atua 'martial arts) i luga o Mauga o Cha Diem (Ata ole Mauga o Truong) i le Binh Dinh Province ma se matai o martial arts e igoa ia Hien (Giao Hien - faiaoga Hien). I se taimi mulimuli ane, na avea o ia ma taʻitaʻio le militeli na faatoilaloina le 'au a Saina. Talu mai lena taimi, o lona nuu, o Binh Dinh, na avea ma fanua o le au faifaatoaga a le paranesi martial arts (aemaise lava i An Vinh ma Anuu Thai). E le gata i lea, i le 1938, na faʻatulagaina ai le lala o le militeli Vovinam - Martial arts a Vietnam ma o loʻo iai pea e oʻo mai i nei aso i Vietnam ma le tele o atunuʻu ile lalolagi atoa.

       O loʻo i ai se pese faʻatasi ma le tele o fesuiaiga lea na faʻaalia ai le matafaioi a fafine i totonu o le nuʻu faʻatasi ai ma measina faaleaganuu o martial arts:

Ai Ai Le Manaia
O le mea lea e te fiafia iai, e te fiafia lava.
(Tatou oi Binh Dinh
Le faamemelo i teineiti o loʻo faia taʻaloga ma fomaʻi faʻataʻitaʻiga)

       Ae ui i lea, ina ua maeʻa ona pulea e le au Farani le pule a Viatename, sa faasaina ai le faia o aʻoaʻoga faa-martia e taofia ai le osofaiga.

* * *

       Faafetai i le vave iloa mai le taua o le taua a le malo, na leai se saolotoga mai le pulega a le malo. Ina ua mavae lena, na taulai atu ai Vietnam i le fausiaina o le faavae o suesuega martial arts i tagata i le maea ai o le faaiuga o le tasi le afe tausaga le malo o Saina. E le gata i lea, mai le masaniga masani o le Faʻasao Faʻasaienisi i le lalolagi i Saina (e tusa ai ma Vandermeersch1), o le atinaʻeina o suʻesuʻega faʻataʻitaʻi a Vietnamese na aʻafia ai foi e le Confucianism.

       O le lalolagi o Saina na i ai lona faavae mai le poto masani o Yi Ching. Yin ma Yang ma le Lima Autu Elemene o amataga mai o ni fautuaga e atiaʻe tulafono o le tagata soifua. Masalo o se masani ma sili tusi luga o le lalolagi vaʻai ma filosofia o le olaga - o se le ma suia tulafono mo le ola o uma foafoaga.

       O le mea lea, o olaga o tatou malo, ae maise lava i le ola faaleagaga, na aafia foi i lena tulafono e le mafai ona suia. Aganuʻu faapea foi ma suʻesuʻega o matata agavaʻa e le mafai ona i ai e aunoa ma lenei tulafono faʻavavau.

* * *

      O se vaega o tagata lautele na manatu o Sainisi Saina, aemaise lava o tusitusiga e fitu o le talafaasolopito o martial arts, e taʻua o le fitu vaega o le militeri2, na faʻaaogaina e fai ma tusi lesona e aʻoaʻo ai ma suesue ai i matata. Aisea na matou le tuufaatasia ai, Vietnam, a matou lava tusi tusi martial arts? Ina ia mafai ona taliina lenei fesili, ia tatou toe foi atu i le talafaasolopito martial o le malo. E mafai ona tatou vaʻaia o taua taua na maitauina i tusi ua taua Vo Kinh (Faʻasologa Taualoa) ma Vo Ta (Vietnamese Faʻagasologa Faʻailoga Mataʻutia). Vo Kinh o se Tusi Paia o suʻesuʻega martial arts na faʻaaogaina e Faʻailogaina le Dao Vuong Tran Quoc Tuan e aʻoaʻoina ai tagata tau. O le Binh thu yeu luoc (Aotelega o Taʻaloga Tau Militeli) poʻo Binh phap cac nha (Faʻatau Taua) lea na taʻua e Tran Hung Dao i le "Faaaliga Faasalalau i Ofisa" i le XIII senituri.

       E le gata i lea, o lenei faamaumauga o tusi o tala faasolopito na fetaui ma le tusi lesona Tuʻi Dua Tu (mai le seneturi lona 17) na taʻua "Ho truong khu co" (Le tusi taua a Dao Duy Tu). E le gata i lea, sa i ai isi tusi tusitala ua faʻamatalaina o le tuufaatasiga o aʻoaʻoga martial arts ma faiga masani. E mafai ona maua i Han-Nom (Igoa Saina ma uiga masani Vietnamese) faleoloa tusi, e pei o Vave o ou fale (ua faʻavasegaina o le AB 597) e le gata i faʻamatalaga ae o ata foi, mea e masani ai, ma isi mea mo faʻamatalaga ma teuteuga.

* * *

… Faaauau…

FAAMATALAGA:
'Faʻamatalaga a le ata: vietcadao.com

VAAI ATILI:
O se taumafaiga e suʻesuʻe LE TALAFAASOLOPITO A LE AGANUʻU O LE VAEGA MUAMUA MARTIAL ARTS - Fuaiupu 2.

O se taumafaiga e suʻesuʻe LE TALAFAASOLOPITO A LE AGANUʻU O LE VAEGA MUAMUA MARTIAL ARTS - Fuaiupu 3.

BAN TU THU
11 / 2019

(Asiasi taimi 3,325, 2 asiasiga i aso nei)