O se tala puupuu o VIETNAMESE WRITING - Fuaiupu 2
Hits: 2549
Donny Trương1
Aoga Faʻatagata i le Iunivesite o George Mason
… Faʻaauau mo le vaega 1
LE ALAPAPETA
Le faʻa-Latina masani Vietnamese alafapeta e aofia ai tusi e luasefulu-iva: sefulu fitu consonants ma sefulu ma le lua vowels. Vagana ai f, j, w, ma z, luasefulu-lua tusi e sau mai le alafapeta Roma. O tusi e fitu ua suia ă, â, đ, ê, ô, ơ, ma ư. E pei o le Igilisi, o le poloaiga e mulimulitai i le faasologa o faʻamaufaʻailoga Roma. O tusi e iai faʻamaufaʻailoga e mulimuli mai pe a leai ni tusi. O lesi foi mea, a muamua muamua ă ma d muamua muamua đ. O faʻasalaga nei e aʻoaʻoina i aʻoga.
TUSI MA TALA FAATINO
Vietnamese o loʻo i ai se numera tele o mataʻitusi ma faailoga faʻamaufaʻailoga e faʻaalia ai tonal distinctions. Le faasologa o leo faʻailoga e eseese, ae o le taatele o le NguyĐìn Đình HòaFaiga Faʻavae: leo le amanaiaina (au), aute (Ua amata), tuugamau (Huyen), matau luga (hi), tilde (au), Ma lalo ifo (Nặng). Talu ai ona o le tusitusi o se vaega taua i le eseeseina o leo, e mafai ona fai e vowel taitasi se faailoga se tasi pe lua. O mea nei 134 tusi (sili ma laʻititi) faʻaalia mea uma e mafai ona faia i tusitusiga faʻapitoa i Vietnamese.
FUAFUAGA LELEI
E pei ona faaalia i le alafapeta, o le Vietnamese tusitusi tusi faaaogaina fitu tusi na suia. E fa na vavaeeseina faailoga faailoga tusi: ă, â, ê, ma ô. E toatolu ni faailoga tusi fesootai: đ, ơ, ma ư. O lenei mataupu o loʻo tuʻuina mai ai nisi auiliiliga o tusi na faʻaleleia.
LETAII Â
le â ua i ai se mea e tuu i luga o le tusi a. O le a-circumflex e mafai ona faia se faʻaopoopoga aute ( Tata ), tuugamau ( Fu ), matau luga ( ➧ ), tilde ( faʻaauau ), po o lalo ifo ( se ). I Vietnamese, o loʻo faʻaaogaina foi se faʻavasegaina o le ufiufi e ( ê ) ma o ( ô ).
LELEI Đ
le đ e i ai se kolisi paʻu e ala i le tusi d. le đ o se faʻatagaga muamua-naʻo. O le pito i luga Đ ei ai se 'ie faʻavave i le ogatotonu o le maualuga o le maualuga o le tusi D. Le pito maualalo đ ei ai le paʻu e faʻatotonu i le va o le tuputaga ma le x-maualuga o le tusi d.
LETITI Ê
le ê ua i ai se mea e tuu i luga o le tusi e. O le e-cirflex e mafai ona faia i luga o se faʻaopoopoga faʻaopoopoga ( e ), tuugamau ( Tikia ), matau luga ( e tilde ( e ), poʻo lalo ifo ( ệ ). I Vietnamese, o loʻo faʻaaogaina foi se faʻavasegaina o le ufiufi a ( â ) ma o ( ô ).
LELEI Ô
le ô ua i ai se mea e tuu i luga o le tusi o. O-cirflex e mafai ona faia i luga o se faʻaopoopoga faʻaopoopoga ( VAEGA ), tuugamau ( o ), matau luga ( o tilde ( ỗi ), poʻo lalo ifo ( o ). I Vietnamese, o loʻo faʻaaogaina foi se faʻavasegaina o le ufiufi a ( â ) ma e ( ê ).
TUSI Ơ
le ơ ei ai se pu e faʻapipiʻi ma faʻaoga i le taumatau o le tusi o. O le pu-pu e mafai ona ave i luga o se mea faʻapitoa ( ñ ), tuugamau ( δ ), matau luga ( o tilde ( o ), poʻo lalo ifo ( o ). I Vietnamese, e faʻaaogaina foi se pu u ( ư ).
TUSI Ü
le ư ei ai se pu e faʻapipiʻi ma faʻaoga i le taumatau o le tusi u. O le u-pu e mafai ona ave i luga o se faʻaopoopoga mea faʻapitoa ( L ), tuugamau ( L ), matau luga ( ử tilde ( aʻao ), poʻo lalo ifo ( Samoa ). I Vietnamese, e faʻaaogaina foi se pu o ( ơ ).
TAITAI TONE
Vietnamese o se gagana tonal. O faʻamatalaga e faʻaaogaina e faʻavasegaina ai ni leo taua se ono: "tulaga"(au), "ita-ita"(sắc), "ogaoga-faaitiitia"(sola eseTikia), "lamolemole-siitia" hmaualuga, "pusa-siʻi aʻe"(au), ma "pusa-mamafa"(n.ng). I se tusitusiga, e tasi le leo o loʻo faʻatusalia e le faʻamaonia (a), e fa o loʻo faʻaalia i tusi faʻamaonia ua faailogaina a tautau ( á, à, se, ma ã ), ma le tasi e makaina i se togi i lalo o se vowel ( tuai ). Sei tatou talepeina nei tagata leo faʻailoga.
SAUNIA
Se leo e le amanaia (au) e leai se faʻailoga. O lona pitch e sau mai le ogatotonu i le maualuga-ogatotonu.
AUA
An aute (dắu sắc) o se faʻasalalauga faʻapitoa e tuʻuina i luga o faʻailoga: á, é, í, ó, ú, ma ý. O se mea laititi, e amata mai i se pito laʻititi ma faʻatapulaʻa lautele, o lona uiga o se maualuga maualuga maualuga. E tatau ona tulaʻi i luga agai i le taumatau o le amio faavae ( á ) e aunoa ma le pau. Pe a tuʻufaʻatasia, e tatau ona faʻatulaga manino mai se isi faailoga ( ắ, Tata, e, VAEGA, ñ, po o L ).
MATUIĀ
A tuugamau (dfaapena foi) o se siʻosiʻomaga i tua o le pito i tua o loʻo i luga o faʻailoga: à, è, ì, ò, ù, ma Faʻafou. O se tuugamau, lea e amata mai i le lautele ma pito i lalo i se tulaga vaapiapi, o lona uiga o se tulaga maualalo. E tatau ona tulaʻi i luga agai i le agavale o le amio faavae ( à ) e aunoa ma le pau. Pe a tuʻufaʻatasia, e tatau ona faʻatulaga manino mai se isi faailoga ( se, Fu, Tikia, o, δ, po o L ).
SAUNIA LEA
O se matau i luga (dfaapena foi) o se faailoga o le leo lea e tutusa ma se fesili e leai se aofaʻi e tuʻuina i vowel: se, taʻaloga, ou, maualuga, ć, ma Y. O lona uiga o le vaeluagalemu o le pa'ū. Pe a tuʻufaʻatasia, e tatau ona faʻatulaga manino mai se isi faailoga ( se, ➧, e, o, o, po o ử ).
FILEMU
A tilde (dấu ngã) o se faʻasalaga i luga o fetalaiga: ã, α, ĩ, õ, ũ, po o Nii. O lona uiga o se maualuga maualuga maualuga. Pe a tuʻufaʻatasia, e tatau ona faʻatulaga manino mai se isi faailoga ( se, faʻaauau, e, ỗi, o, po o aʻao ).
MALAMALAMA
An lalo ifo (dOe o le aofa) o se togi tuʻu i lalo o vowel: tuai, u, oe, ia, u, ma Y. O lona uiga o se paʻu pa'ū maualalo ma e tatau ona tuʻuina manino i lalo o le laina faʻavae.
… Faʻaauau i le vaega 3…
BAN TU THU
01 / 2020
FAAMATALAGA:
1: E uiga i le tusitala: Donny Trương o se mamanu ma se naunautaiga mo le tusiga ma le upega tafaʻilagi. Na ia mauaina lona matai o le faatufugaga i le mamanu ata mai le Aoga o Faatufugaga i le Iunivesite a George Mason. O Ia foi o le tusitala o Faʻasologa o Tomai Upega Taʻiala.
◊ Ua faʻatulaga e Ban Tu Thu ni upu faʻamalie ma ata sepia - nai lodiavietnamhoc.com
VAAI ATILI:
' O se tala puupuu o VIETNAMESE WRITING - Fuaiupu 1
' O se tala puupuu o VIETNAMESE WRITING - Fuaiupu 3
◊ ma isi