SA DEC - Cochinchina

Hits: 504

MARCEL BERNANOISE1

I. Mataʻitusi o le tino

TULAGA

      A'ai Autu: Sateka [Sa Đéc]. Mamao mai Saigon [Sài Gòn] 132km… Le itumalo o Sateka [Sa Đéc] e tuaoi i le itu i Matu e le itumalo o Faleʻolo [Tân An], o le taulaga autū e 84km le mamao; i Sasae e le itumalo o mytho [Mỹ Tho] (mamao 60km) ma Vinhlong [Vĩnh Long] (mamao 12km); i le itu i Saute e le itumalo o Ile Cantho [Cần Thơ] (mamao (50km), ma i Sisifo e le itumalo o Longxuyen [Long Xuyên] (mamao 25km). O lona eria o le 1.320 sikuea kilomita ma le faʻatoʻaga o le 89.000 hectares. O le faitau aofa'i o le itumalo o Sateka [Sa Đéc] o le aso 31 o Tesemast 1924 i le 205.515 tagata, e pei o: 20 Farani, 199.204 Anamites, 2.695 Saina, 3.481 Minh Huong [Minh Hương], 115 Anamites o Tonkin ma o Annam [Se Igoa]. O le tau o Sateka [Sa Đéc] e tutusa ma isi itumalo i le itu i sisifo o Cochin-Saina.

II. Tamaoaiga Geography

     E pei o le itumalo o Sateka [Sa Đéc] e tele lava ina galue i le galueaina o araisa, o niu, areca-nuts ma isi fualaau aina, Sateka [Sa Đéc] e foliga mai e lelei le lumanai i le gaosiga o araisa. O uta tele o lo'o iai i tua'oi o Vinhlong [Vnn Long], Ile Cantho [Cần Thơ] ma Longxuyen [Long Xuyên], faʻapea foʻi ma le vaega e taʻua o le "sea-rush-country", lea e aofia ai lenei itumalo, e tatau ona suia e avea ma fanua araisa e ala i le fesoasoani o alavai lea ua maeʻa nei. E amata faigafaiva i le taimi lava e uma ai le fua o le araisa. E tele i'a i totonu o le sami-vaumaua-atunuu ma i nisi vaega maualalo o le itumalo. O le i'a e maua iina e fa'aaogaina e saunia ai le "mam" lea e fai ma fa'amamafa taua o mea'ai a tagata o le atunu'u. O alamanuia o lo'o i ai i totonu o se numera patino o piliki ma ili ili. O nofoaga autu ma maketi o: Le taulaga o Sateka [Saofesi], Phu Huu [Phu Hữu], Phu Nhuan [Phú Nhuận], O loʻu umi [Mỹ Long], La'u Xuong [Mỹ Xương], La'u Tra [Mỹ Trà], Hoi An [Hội An], Lai Vung [Lai Vung], Long Hung [Long Hưng], O Lo'u An Hung [Mỹ An Hưng], Hoa An [Hoà An].

O LE A'AI O SADEK

     O lo'o lelei i le itu agavale o le faga Caolanh [Cao Lãnh] ma 25km mai Vinhlong [Vĩnh Long], i totonu o togalaau matagofie o niu ma kapisi. Sateka O le [Sa Đéc] ose nofoaga faapisinisi tele, o auala o loʻo faʻataʻatia i taimi uma, ma e masani lava ona faʻaeteete i le vaega a le Pulega o loʻo mulimuli le tasi i le isi. Ae maise lava Mr. Sylvester, tagata asiasi, o le na tuua, i soo se itu, faailoga o lona i ai i Cochin-Saina. E ia te ia le aai o Sateka E nofo aitalafu [Sa Đéc] i ana galuega faatavai muamua ma ona teuteuga. Sa ia faataatiaina auala sa'o ma uafu tetele ma sa ia tusia alāvai eseese na mulimuli ane fa'aaogaina e fa'atumu ai le tele o vaita'ele o lo'o tele i le atunu'u lata ane. Talu mai lena taimi ua tele auala ma ala tetele ua faataatia, o fale piliki ua suitulaga i strawhuts anamua a tagata o le atunuu, ma o se alalaupapa u'amea faaonaponei ua sopoia i aso nei le rach. Sateka [Sa Đéc], o lea ua tuufaatasia ai nuu eseese e fausia ai le taulaga, ma le nofoaga tutotonu i Europa ma maketi Saina ma Annamite. O le mea moni, o lenei nofoaga tutotonu i sisifo o loʻo ofoina mai i le taimi nei se vaaiga malie tele ma le vaaiga e fiafia ai se tasi mai le tumutumu o le olo o le falesa, e latalata i lenei taulaga tele, e tauamiotonuina ai le igoa o le "Faatoaga o Cochin-Saina", lea e tuuina atu i lenei tamai aai. nofoaga i uta. O nofoaga Europa ma Ofisa o auaunaga eseese o loʻo i luga o se tamaʻi motu i luga o le vaitafe Sateka [Sa Đéc], lea e vaevaeina i ni vaega se lua, o le tasi e taʻua o "Passe-Nord", e sosoʻo atu i luga o le vaitafe tele. I le faafeagai lava o lona gutu o loo i ai le nofoaga e tulaueleele ai vaa lapopoa o le “Messageries Fluviales” o loo fausia ai le auaunaga a le laina i sisifo ma le Pnom Penh [Pnôm Pênh]. O lenei motu e tuaoi faataamilo i se auala paolo ma toto uma faatasi ma ituaiga uma o laau, aemaise o mago, niu-pama ma ua manogi i mea manogi mai vaomatua o le kolone. I le pito pito i tua o le motu o loʻo i ai le Fale Asiasiga, ma i lona pitonuu o loʻo i ai le falepuipui, le Falemeli, fale aoina ma le nofoaga o le militeri. E teisi atu i luga o le Ofisa Asiasi ma le Fale Tiute ma Lafoga. O le Ofisa o Leoleo, o le faamasinoga a le atunuu, o le Bungalow ma le Ofisa o le Vaevaega o galuega a le malo. O le pitonuu o le atunuu, i le tulaga saʻo, e faafeagai ma le aai Europa i le isi auvai o le rach Sateka [Rạch Sa Đéc]. O le uafu, e tuaoi ma se laina le motusia o faleoloa Saina ua saunia lelei, e le itiiti ifo i le 2km le umi. E puipuia mai le tafia e le vai e puipui maamora. O le maketi autu o loʻo i le pito pito i tua o le taulaga i luga o se nofoaga tele e lata ane o le Annamite Sporting Club. Toeitiiti lava o fefaʻatauaʻiga uma ma falegaosimea uma o loʻo i lima o Saina ma nisi o Hindu. Ae ui i lea, o loʻo i ai nisi o mea vali a Anamite, tagata fai uati ma le tele o tagata fai maa taua e tatau ona taʻua. Ly Ngoc Alo [Lý Ngọc Sơn], e taʻua o Vinh, e lauiloa i ana vaneina taʻutaʻua ma galuega faʻapipiʻi faʻapipiʻiina (faapea foi i le auro ma le ario). Na ia mauaina le pine auro i le faaaliga o Hanoi [Hà Nội].

MATA'AGA MA LEONA FA'AALIGA

     I le itumalo o Sateka [Sa Đéc] e le o i ai ni maa faamanatu moni po o ni su'esu'ega o mea anamua; e le gata i lea e seasea maua i totonu o Cochin-Saina atoa. O le Pagoda o Nha Man [Nha Mân], e toeitiiti atoa le maila mai le taulaga tele, e ui i lea e agavaa e ta'u. Sei o tatou taua foi le tuugamau po o ai le tupu Gia Long [Gia Long] na faatuina e faamanatu ai le Mandarin Nguyen Van Nhon [Nguyễn Văn Nhơn] o lē na mulimuli ma le faamaoni ia te ia i ona mala ma o lē na saofagā mulimuli ane i le tele o le toefuataiga o lona nofoalii. O le Emeperoa sili, ina ia tauia o ia mo ana auaunaga, na tuuina atu ia te ia le igoa o le marshal (Quan Cong [Quan Công]). O lenei maafaamanatu ua faatuina i luga o le teritori o le nuu Tan Dong [Tân Đông] i le itumalo o O le Thanh Ha [An Thanh Hạ], o le nofoaga moni o le marshal o loʻo taʻua i luga o lona mamalu na faatuina ai.

BAN TU THURU
12 / 2019

FAAMATALAGA:
1: Marcel Georges Bernanoise (1884-1952) - Painter, na fanau i Valenciennes - o le itu pito i matu o Farani. Aotelega o le olaga ma galuega:
+ 1905-1920: Galue i Indochina ma vaaia le misiona i le Kovana o Indochina;
+ 1910: Faiaʻoga i le Far East School o Farani;
+ 1913: Suesueina o aganuu ma le lolomiina o le tele o tusiga sikolasipi;
+ 1920: Na toe foʻi ane i Farani ma faʻatulaga ni ata faʻataʻitaʻi i Nancy (1928), Paris (1929) - ata na tusia e uiga ia Lorraine, Pyrenees, Paris, Midi, Villefranche-sur-mer, Saint-Tropez, Ytalia, faʻapea foi ma nisi o faʻamanatuga mai Sasae Mamao;
+ 1922: Lomiaina o tusi e uiga i mea teuteu i Tonkin, Indochina;
+ 1925: Manumalo i se faʻailoga taua i le Faʻaaliga o le Kolone i Marseille, ma galulue faʻatasi ma le tusiata o Pavillon de lʻIndochine e fausia se seti o mea totino i totonu;
+ 1952: Maliu i tausaga 68 ma tuua ai se tele o atavali ma ata;
+ 2017: Na faalauiloaina ma le manuia e lana augatupulaga lana aʻoga atavali.

FUAFUAGA:
◊ Tusi “LA COCHINCHINE”- Marcel Bernanoise - Hong Duc [Hồng Đức] Publishers, Hanoi, 2018.
wikipedia.org
'Faʻaiʻu ma faʻamafaʻamauina O upu Vietnamese o loʻo faʻapipiʻi i totonu o faʻasologa o upusii - na faatuina e Ban Tu Thu.

VAAI ATILI:
CHOLON - La Cochinchine - Vaega 1
CHOLON - La Cochinchine - Vaega 2
SAIGON - La Cochinchine
GIA DINH - La Cochinchine
BIEN HOA - La Cochinchine
THU DAU MOT - La Cochinchine
MY THO - La Cochinchine
TAN AN - La Cochinchine
COCHINCHINA

(Asiasi taimi 2,516, 1 asiasiga i aso nei)