RACH GIA - Cochinchina

Hits: 615

MARCEL BERNANOISE1

     Itumalo o Rachgia [Rạch Giá], 235.000 tagata nonofo. taulaga tele Rachgia [Rạch Giá] po o le nuu o Vinh Than Van [Vĩnh Thanh Vân]: 10.000 tagata nofoia, 3 aumalaga: Umi La'u [Long Mỹ], Giong Rieng [Giòng Riềng], Alu Quao [Gò Quao]. 10 Cantons.

I. Mataʻitusi o le tino

TULAGA MA LE VAEGA

     O le itumalo o Rachgia [Rạch Giá], i le pito i sisifo o Cochin-Saina, e oo atu i le Fagaloa o Siam, i le va o itumalo o Baclieu [Bạc Liêu] i le itu i saute, o Soigaoi [Sóc Trăng] ma Ile Cantho [Cần Thơ], ma Longxuyen [Long Xuyên] i sasae, i Chaudoc [Châu Đốc] ma Hatien [Hà Tien] i matu. O se tasi lea o itulagi pito sili ona tele i Cochin-Saina, faʻapea foʻi ma se tasi o mauoa, ae e leʻi oʻo i lona atinaʻe atoatoa, ona e leʻi leva ona tuʻuina i lalo o le faʻatoʻaga. Pe tusa ma le 15 tausaga ua mavae, sa avea ona togavao mafiafia ma fale o lafu elefane, ae sa tatau ona faasolosolo ona faatamaʻia ina ia mafai ai ona faatoʻaina le laueleele.

     Mafolafola e pei o le fanua laugatasi tele atoa o Cochin-Saina, e ui i lea, i le itu i matu-sisifo, o nisi eleele maualuga, i nisi taimi e oʻo i le maualuga o le 200 mita. O le itumalo o lo'o feso'ota'i i alavai, vaitafe ma alavai e fa'afeso'ota'i ai vaitafe laiti e lua: le Pese Cai Long [Sông Cái Lồng] ma le Pese Cai Be [Sông Cái Bè] faatasi ai ma le Faʻavae [Bassac]. E oo atu i le 1920, o alavai sa na o le auala lava lea e fesootai ai. Auala: Talu mai le 1920, na tatalaina ai le Rachgia [Rạch Giá] – Ile Cantho [Cần Thơ] auala na aumai Rachgia [Rạch Giá] e latalata atu i isi vaega o Cochin-Saina, ma e mafai ona oo atu i aso nei i taliga afi mai Saigon [Sài Gòn] i le fitu itula. E 24 itula muamua i luga o le vai e oo atu ai i lenei nofoaga mamao ma tulaga ese. E lima tausaga o galue malosi e fai ai lenei auala, ma sa manaʻomia ai ni taumafaiga faʻapitoa, e pei o le alalaupapa sima na togi i luga o le auala. Cai Lon [Cái Lớn], e le itiiti ifo i le 300 mita le lautele, ma e sili ona lelei le salu.

II. Pulea Mataʻitusi

     Le taulaga sili: Na amata galuega i le 1914, Rachgia [Rạch Giá], le taulaga sili, na vave ona toe faʻaleleia, faʻasaoina ma teuteuina e le pule malosi o M. Chassaing. O fale papalagi e toetoe lava a fou uma, na fausia mautu uafu, ma na fausia ai se falesa matagofie i le tausaga e 1922. O le falemai, o aoga, o le faletalimalo e matua faafiafiaina, tusa lava pe le fetaui ma le tamaoaiga o le atunuu.

O le taulaga o Rachgia E tatala atu [Rạch Giá] i se faga tele e malu puipuia, ae e vave ona titina i le palapala. O junks e folau mai i le sami maualuga mai Hong Kong [Hồng Kông] i Sigapoa tuu i Rachgia [Rạch Giá] ma faia se fefa'ataua'iga taua tele i araisa, i'a masima, nuoc-man [nước mắm] ma isi.

TAGATA NOFOAIGA

   O le toʻatele o le faitau aofaʻi o Annamite, ae o loʻo i ai se vaega tele o Saina ma Cambodia oe na nonofo i le atunuʻu aʻo leʻi taitai o Annamites. O le mafuaaga lena e matua matagofie ai le pagoda Saina. O pagoda Cambodia e matua mauoa foi, ae itiiti le tausia lelei. Ua fausia e le au Annamite le tele o malumalu Bhuddist, ae ua matua faʻaonapo nei i latou.

    O pitonuu o Rachgia E leai se mea e ofo mai e [Rạch Giá], ae ua vave ona ola nuu i le faatupulaia o le tamaoaiga o le atunuu. O le totonugalemu o Long My e sili atu lona taua i ona tuaoi uma. O lo'o i luga o le kolosiina o alavai taua, ua matua atina'e le nofoaga tutotonu, e pei ona molimauina i ona fale matagofie, o lona maketi tetele, o ona auala, alalaupapa ma galuega eseese o lo'o faia i lenei itulagi.

III. Fa'afanua o le Tamaoaiga

     E pei ona taʻua muamua, o faʻatoʻaga o le faʻalapotopotoga faʻapitoa tau tamaoaiga o le itumalo. O le alualu i luma i nai tausaga talu ai e ofoofogia, ma o le faʻatupulaia o le tau o le itumalo atoa i se taimi lata mai e foliga mai ua mautinoa. O le tufatufaina atu o oloa o le eleele o loʻo faʻaalia ai se galuega faʻapisinisi iloga, aemaise lava i le auina atu i fafo i Singapore.

BAN TU THURU
1 / 2020

FAAMATALAGA:
1: Marcel Georges Bernanoise (1884-1952) - Painter, na fanau i Valenciennes - o le itu pito i matu o Farani. Aotelega o le olaga ma galuega:
+ 1905-1920: Galue i Indochina ma vaaia le misiona i le Kovana o Indochina;
+ 1910: Faiaʻoga i le Far East School o Farani;
+ 1913: Suesueina o aganuu ma le lolomiina o le tele o tusiga sikolasipi;
+ 1920: Na toe foʻi ane i Farani ma faʻatulaga ni ata faʻataʻitaʻi i Nancy (1928), Paris (1929) - ata na tusia e uiga ia Lorraine, Pyrenees, Paris, Midi, Villefranche-sur-mer, Saint-Tropez, Ytalia, faʻapea foi ma nisi o faʻamanatuga mai Sasae Mamao;
+ 1922: Lomiaina o tusi e uiga i mea teuteu i Tonkin, Indochina;
+ 1925: Manumalo i se faʻailoga taua i le Faʻaaliga o le Kolone i Marseille, ma galulue faʻatasi ma le tusiata o Pavillon de lʻIndochine e fausia se seti o mea totino i totonu;
+ 1952: Maliu i tausaga 68 ma tuua ai se tele o atavali ma ata;
+ 2017: Na faalauiloaina ma le manuia e lana augatupulaga lana aʻoga atavali.

FUAFUAGA:
◊ Tusi “LA COCHINCHINE”- Marcel Bernanoise - Hong Duc [Hồng Đức] Publishers, Hanoi, 2018.
wikipedia.org
'Faʻaiʻu ma faʻamafaʻamauina O upu Vietnamese o loʻo faʻapipiʻi i totonu o faʻasologa o upusii - na faatuina e Ban Tu Thu.

VAAI ATILI:
CHOLON - La Cochinchine - Vaega 1
CHOLON - La Cochinchine - Vaega 2
SAIGON - La Cochinchine
GIA DINH - La Cochinchine
BIEN HOA - La Cochinchine
THU DAU MOT - La Cochinchine
MY THO - La Cochinchine
TAN AN - La Cochinchine
COCHINCHINA

(Asiasi taimi 2,761, 1 asiasiga i aso nei)