TAN AN - Cochinchina

Hits: 620

MARCEL BERNANOISE1

I. Fafanua Faʻafanua

TULAFONO

    O le itumalo o Faleʻolo [Tana An] ua noatia i matu e le itumalo o Tayninh [Tâ Nin Nin], o Cho Lon [Chợ Lớn] ma le malo o Kemupotia, i le itu i saute e itumalo o Sateka [Saofesi], mytho [Moke Tho] ma Gokong e [Gò Công], i sasae e itumalo o Cho Lon [Chợ Lớn] ma Gokong e [Gò Công], ma i sisifo e le malo o Kemupotia ma itumalo o Chaudoc [Châu Đốc] ma Long Xuyen [Long Xuyên].

    E tusa ma le 380.000 hectareso, e na o le 80.000 hectares i le itu i saute o le itumalo e taua tele, e na o le araisa e totoina. O le vaega o totoe, e tusa ma le 300.000 hectares, o le tasi lea o loʻo i luga o le vai mo le tele o masina o le tausaga. O laufanua laugatasi ia o Jones i le mea e leai se mea taua tele e mafai ona mafai. O le itumalo o Faleʻolo O le mea lea, e mamao ese mai lona atinaʻeina o le tamaoaiga, lea e mafai ona ausia pe a maeʻa le tele o galuega tau vaalele, e talafeagai mo le faʻaleleia, ma le faʻaleleia o le suavai o le fanua o Jones, ua maeʻa.

Auala

    Le faiga o auala i le itumalo o Faleʻolo [Tʻann] e aofia ai ala nei, auala uma auala ua faʻaaogaina:

1. Le auala colonial Nu. 16 mai Saigon [Siii Gnn] i mytho [Moke Tho];
2. O le itumalo o auala Nu. 21 mai Faleʻolo [Tane An] i Gokong e [Gò Công] ala Paʻu La [Rạ La];
3. O le itumalo o auala Nu. 22 mai Faleʻolo [Tane An] i mytho [Moke Tho];
4. O le itumalo o auala Nu. 23 mai Faleʻolo [Tane An] i mytho [Moke Tho];
5. O le ala telefoni Numera 5 lea e alu ese mai le ala colonial agai atu i le auala Nu.15 o le Faleʻolo [Tane An] i Nhut Tao [Nhựt Tảo] auala;
6. Le auala auala mai le Nu. 6 mai Lau Thua [Thủ Thừa] i le nofoaga o Binh Anh [Beseh Anh];
7. Le auala auala mai le Nu. 8 mai Faleʻolo [Tane An] i Thanh Phu Long [Thanh Phú Long] e ala Ky Alo [Kỳ Sơn] ma Binh Phuoc [Bình Phước];
8. O le ala telefoni Numera 9 lea e fesoʻotai i le ala fefaʻasoaʻiga i le maketi o le Lau Thua [Thủ Thừa];
9. O le ala telefoni Numera 14 lea e alu mai le auala o le itu 21 o le itu i Gocong i le vaalele i Chogao [Cho Gạo];
10. Le auala auala mai le Nu. 15 mai Faleʻolo [Tane An] i Nhut Tao [Nhảt Tảo].

II. Pulea Mataʻitusi

GALUEGA PULEGA

    O le itumalo o Faleʻolo [Tánn An] ua vaevaeina i le 10 cantons, e aofia ai nuu e 64 ma e 4 itu tau pulega, e taʻitasi i lalo o le vaavaaiga a se tagata ofisa aloaia ma le tulaga o Phu [Phủ], po o le latou sosola [Huyện], ia:
1. Itumalo o le taulaga tele;
2. Itumalo o Binh Phuoc [Bình Phước];
3. Itumalo o Lau Thua [Thủ Thừa];
4. Itumalo o Faga Hoa [Mộa Hoá].

NOFOAGA AOAO

1. TANANA [Tane An]; O le taulaga sili, o loʻo i le teritori o le nuʻuo Binh Lap [Bình Lập]; sa avea muamua ma se nofoaga autu tau pisinisi e taua Vung Gu [Vüng Gü], ae na leiloloa lona taua talu mai le faʻaaogaina e le faletupe ma vaʻalele le faʻaaogaina o faletalimalo ma lafo atu a latou fefaʻatauaʻiga i le canal Duperre ma laʻau faʻapisinisi pe a pasia mai sisifo i Saigon 47 km mai Saigon [Siii Gnn], o loʻo i ai se auaunaga o nofoaafi a le Saigon [Sài Gôn] - mytho [Mỹ Tho] laina, faapea foi ma le tele o taavale afi mai le Saigon [Siii Gnn] i mytho [Moke Tho] ma mai Saigon [Siii Gnn] i itumalo eseese i sisifo. O matagaluega eseese o loʻo faʻatusalia mai nei: o le teuga tupe, laupepa ma telefoni, galuega a le malo, aganuʻu ma fafo. O se aʻoga muamua ile faʻatinoga atoa, o se aʻoga mo teineiti tamaʻitaʻi, ma se falemaʻi tina, o loʻo i ai i se tulaga sili ona lelei galuega. O le a tofiaina se Faamasino moni o le Filemu iinei i se taimi vave;

2. Ky Alo [Kỳ Alo] (nuu o Binh Quoi [Bình Quới]) 6 kilomita mai le taulaga tele, ei ai se maketi taua tele (luga o le ala o auala Nu.8);

3. Lau Thua [Mo La ua] (nuu o Binh Phong Thang [Bình Phong Thắng]) 7 kilomita mai le taulaga tele, ei ai le puleaina o pulega, aoga maualuga, o se maketi taua i le Lau Thua [Thủ Thừa] taivai, ma se alavai taua mo vaa faʻapitoa ma vaʻa;

4. Nhut Tao [Nhựt Lau] (nuu o An Nhut Tan [Nhựt Tann]) 15 kilomita mai le taulaga tele, ei ai se maketi;

5. Binh Phuoc (nuu o Phuoc Tan Hung [Tānn Hưng]) 15 kilomita mai le taulaga tele, nofoaga autu o le puleaina o ofisa, maketi, post ma telegraph office, fale tausi tina;

6. Tam Vu (nuu o Duong Xuan Hoi) 12 kilomita mai le maota o le aai-maketi;

7. Quan Tap (nuu o Tan Tru [Tane]) 18 km maketi.

TULAFONO

    O le faitau aofaʻi o le itumalo, e tusa ma le 120.000, o loʻo tusia e pei ona taua i lalo; 60 Europa, 118.500 Annamites, 450 Minh Huong [Minh Hương], 700 Chinese, 250 Cambodia ma le 20 Initia ma isi.

III. Faʻafanua faʻafanua

FAʻAALIGA

    O le itumalo o Faleʻolo [Tane An], e tu i le va Cho Lon [Chợ Lớn] ma mytho [Mỹ Tho], e leai sona fiafia i tagata tafafao maimoa. E le o se vaaiga matagofie. Faʻatasi ai ma talafaasolopito faamanatu atonu e taʻua:

1. I totonu o le nuu o Khanh Hau [Khánh Hậu] (canton o Hung Long [Hong Long]) latalata i le auala colonial Nu. 16, o le tuugamau lea o Tien quan Nguyen-Huynh-Duc [Nguyễn Huỳnh Đức], Marshal Gia Long [Gia Long] sa fesoasoani i le faavaeina o le aiga o le Nguyen [Nguyễn]. O nisi o mea e aofia ai lenei Mandarin tele i totonu o le pagoda latalata i le tuugamau;

2. I totonu o le nuu o Binh Lang (canton o Ninh Ha [Tanu]] o le tuugamau o Ong-Hong, o se tagata mauoa tele o Annamite, o le, e ala i le auina atu o ni vaituloto tetele e tumu i paddy i le maota o Hue [Huế], na matua fesoasoani lelei lava i le fesoasoani a tagata fia aai i totonugalemu Annam [Se igoa]. O le emeperoa Minh-Mang [Minh Mạng] na tuuina atu ia te ia le suafa o Tho-dan. O lenei tuugamau ua tuu i luga o le taivai o le igoa e tasi, lea e sosoo i Vaicos e lua, agai i lalo agai agai i lalo Faleʻolo [Tane An];

3. At Nhut Tho [Nhựt Thó], i sasae o Vaico, agai i lalo agai i le alalaupapa o Ben Lus [Bến Lức], o se tamai maa faamanatu, na siitia i le manatuaina o se "doi" ma nisi o sui oe na fasiotia e sui auai o le malo o Annamite, i le amataga o le galuega Farani.

FUAFUAGA O FELAUAIGA

    O le taulaga o Faleʻolo [Tannn] e tautua e le Saigon [Sài Gôn] - mytho [Mỹ Tho] ala laina nofoaafi ma nofoaafi e taʻi lima taimi i le aso (iina ma tua); e ala i le tele o taavale afi femalagaai lautele, e faʻaaoga ai le auala colonial, faʻatasi ai ma se fesoʻotaiga vave i itula uma o le aso, e galulue faʻatasi ma le alatele mo le manuia o tagata femalagaaʻi. Asiasi i le tuugamau o Marshal Nguyen-Huynh-Duc [Nguyễn Huỳnh Đức], e mafai e se tasi ona alu i luga o le taavale afi tuusaʻo mai Saigon [Sài Gnn] i le nuu o Khanh Hau [Khánh Hậu], pe mafai e se tasi ona ave le nofoaafi i Faleʻolo [Tane An], ona sosoo ai lea ma se "pousse-pousse" po o se "digbury" e aofia ai le 3 km e vavaeese ai le nofoaga mai le maafaamanatu. E asiasi Nhut Tao [Nhựt Tảo], e tatau ona fai se sampan i Ben Lus [Bến Lức], alu ifo i sasae o Vaico, pe alu tuusao i le vai i lenei maketi, pe mai Saigon [Siii Gnn] pe mai Cho Lon [Chợ Lớn]. Mai le Nhut Tao Nhut Tao [Nhựt Tảo], e faigofie lava ona oʻo atu le sampan i le tuugamau o Ong-Hong, i luga o le tai o le igoa e tasi, lea e tafe atu i Vaico e le mamao mai lenei nofoaga autu.

NOFOAGA

    E leai ni faletalimalo i totonu Faleʻolo [Tannn] ona o le latalata o taulaga tetele o Cho Lon [Chợ Lớn] ma mytho [Moke Tho]. E mafai e le pulega ona ofoina atu i tagata malaga i Europa ia potu e lua i le faletalimalo, e aunoa ma se totogi, ae leai ni taumafataga e tautua. E leai se faleteuoloa, e leai foi ni potu i le tuʻuina atu. Aiaiga (faʻasao, uaina, falaoa, aisa) o loʻo faʻatauina i le maketi o Faleʻolo [Tʻann], i nisi o faleoloa faleoloa.

FUAFUAGA FAATINO

    O le faʻaaogaina o le tele o tupe faʻaalu ua faʻaaogaina e tagata Samoa ma tagata Europa i fanua laugatasi o Jones, ae o le faʻatoʻaga uma o loʻo i le alofa mutimutivale o lologa, e na o le pau lava le tupe na maua mai e le au foaʻi e aofia ai tupe maua mai le fagogota. O le itu i mātū o le itumalo e faʻapipiʻi foi, ma o loʻo i ai se pisinisi taua tele i le gaosia o le gaogao ma le faʻapipiʻiina. O togavao gaosi sa ola lelei i nai tausaga mulimuli ane i le tele o nuʻu o le canton o Cuu Cu Thuong [Tausi Cượng], aemaise i totonu Nai lo Loi [Thạnh Loi], Binh Hoa [Bình Hoʻa], Lau Thanh Dong [Moke Thạnh Đông] ma Laʻu Suʻesuʻega [Mỹ Quý], o loʻo i tafatafa o sasae o Vaico, pe tusa ma le 20 suāsusu gaosi.

BAN TU THU
12 / 2019

FAAMATALAGA:
1: Marcel Georges Bernanoise (1884-1952) - Painter, na fanau i Valenciennes - o le itu pito i matu o Farani. Aotelega o le olaga ma galuega:
+ 1905-1920: Galue i Indochina ma vaaia le misiona i le Kovana o Indochina;
+ 1910: Faiaʻoga i le Far East School o Farani;
+ 1913: Suesueina o aganuu ma le lolomiina o le tele o tusiga sikolasipi;
+ 1920: Na toe foʻi ane i Farani ma faʻatulaga ni ata faʻataʻitaʻi i Nancy (1928), Paris (1929) - ata na tusia e uiga ia Lorraine, Pyrenees, Paris, Midi, Villefranche-sur-mer, Saint-Tropez, Ytalia, faʻapea foi ma nisi o faʻamanatuga mai Sasae Mamao;
+ 1922: Lomiaina o tusi e uiga i mea teuteu i Tonkin, Indochina;
+ 1925: Manumalo i se faʻailoga taua i le Faʻaaliga o le Kolone i Marseille, ma galulue faʻatasi ma le tusiata o Pavillon de lʻIndochine e fausia se seti o mea totino i totonu;
+ 1952: Maliu i tausaga 68 ma tuua ai se tele o atavali ma ata;
+ 2017: Na faalauiloaina ma le manuia e lana augatupulaga lana aʻoga atavali.

FUAFUAGA:
◊ Tusi “LA COCHINCHINE”- Marcel Bernanoise - Hong Duc [Hồng Đức] Publishers, Hanoi, 2018.
wikipedia.org
'Faʻaiʻu ma faʻamafaʻamauina O upu Vietnamese o loʻo faʻapipiʻi i totonu o faʻasologa o upusii - na faatuina e Ban Tu Thu.

VAAI ATILI:
CHOLON - La Cochinchine - Vaega 1
CHOLON - La Cochinchine - Vaega 2
SAIGON - La Cochinchine
GIA DINH - La Cochinchine
BIEN HOA - La Cochinchine
THU DAU MOT - La Cochinchine
MY THO - La Cochinchine
COCHINCHINA

(Asiasi taimi 1,947, 1 asiasiga i aso nei)