MALUMALU O MARTIAL ARTS - O se nofoaga mataʻutia mo le ATUA o Martials Arts - Vaega 1

Hits: 637

HUNG NGUYEN MANH

    Ae faimai foi Faʻafetai ile aso [Đại Nam thực lūc] (Faʻailoga o le Nam Nam) (voluma 17), o le Nguyen [Nguyễn] Sa fausia e le Puleʻaga se faiga faʻafefete ma faʻaaogaina faʻatau e taofi ai le faʻavaeina o nuʻu. O taitai o le militeli na latou feagai foi ma taua e faasaga i le Tay Alo [O Lau Fetu] ma matua i lena auala. O le mea lea, ina ua uma le taimi, na faatonuina e le emeperoa le fausiaina o le aoga matata ma le faatuina o se matata taua i totonu o le malumalu Hue [Hue], o le maota o le malo (matu o Huong [Hương] Vaitafe). O le Malumalu o martial arts na fausia i le 1835, Tausaga le Goa, i Se Iva [Se Iva] Nuu, Huong Tra [Hương Trà] Itumalo). Bo Le [O LE Lễ] (Matagaluega o Rites) faʻatulaga se seti o faamaumauga, toe maua mai faʻamatalaga mai le Ly [¯] aiga tupu. ¯ Thuong Kiet [Faatatau Kiệt] na faatoilaloina le Tong [Toli] taua; Tran Quoc Tuan [Tran Quoc Tuan] e tele manumalo ma tusia se tusi taua a le militeli; Tran Nhat Duat [Trần Nhật Maua] faatoilaloina Nguyen [Uluai] o fitafita ma manumalo mamalu. I le taimi o Le [Le] malo, Dinh Liet [Ệinh Liệt] o le taitai mo le faʻamalosia o Wu (ōmea). I le lisi, sa i ai le lauiloa ma le naunautai Le Ngoi [Lê Ngôi]. Lalo Le Trung Hung's [Lê Trung Hngng] nofotupu, Hoang Dinh Ai [Maoaʻi] e tele manuia na faʻaaoga ai aufana ma pelu.

     O taitai o le militeli na i ai le malosi faaletino faʻapitoa e mafai ona latou faʻaogaina o latou tomai i luma o le emeperoa ma siitia ai e aunoa ma se suʻega. Faataitaiga, Mac Dang Luga [Lau Afioga] o se tagata faifaiva o lē na malosi lona malosi. I se tasi taimi, na ia alu ai i le laumua. Aʻo pasia Giang Vo [Giảng Võ] Aʻoga, na ia vaʻavaʻai i tagata fagatua ma tagata mamafa o loʻo tauva i luma o le emeperoa. O le vaaia o le manumalo o le faʻamaualuga pe a uma le manumalo, Mac Dang Luga [Lau Afioga] talosaga mo se faatagaga e tauva ai i le manumalo. Ae ui i lea, na talosagaina e le emeperoa ia te ia e faia le siitiaga. Na ia siiina le mamafa o le mamafa o le fia selau kilokalama e aunoa ma le afu ma avea ma siamupini o le mamafa. Mac Dang Luga [Lau Afioga] sa faamamaluina e avea ma taitai o tagata fagatuaga uma ma le mamafa. Ina ua uma lena, na ia tofia Fai atua huy su [Đô chỉ huy sứ] (tagata faʻatotonu). Mulimuli ane, Mac Dang Luga [Lau Afioga] na faatoilaloina fili ma manumalo i le mana.

    Ina ua mavae lena, na ia faoa le nofoalii ma faia le Mac [Maa] Faauuga. E ui lava o ia o se emeperoa, ae o le martial arts na tafe atu i lona toto, o lea na ia manao ai e tauva ma matarini martial i le pulega a le malo. Soo se tasi na leiloloa ia te ia o le a aveesea. Ina ua ia feiloai i le au matata fou, o le a ia luiina i latou e sasa ia te ia ina ia avea ai ma tagata faauu aloaia.

    aʻo Nguyen [Nguyễn] O taimi o le Alii, Tuʻi Dua Tu [Duào Duy Từ] sa taʻutaʻua ona o lona faitogafiti poto, ma lana tusi faʻataʻavalevale. Sa iai Ton Loi Thuan [Tala Fou i le Lotoifale] na latou faatoilaloina fili; Nguyen Huu Tien [Faʻaaliga Nguyễn] ma Nguyen Huu Faʻatupu [Nguyễn Hữu Dt] na faʻaumatia Tolu [Tina] autau i le tele o taimi i solofanua. I le taimi o le Nguyen [Nguyễn] o le tupu, sa i ai Chu Van Tiep [Faapitoa Tieni], Vo Tanh [Silasila] oe sa popoto ma lototele. E le gata i lea, Ton Loi Hoi [Tala Fou i le Loto] e tele mea taua; Nguyen Van Truong [Faʻataʻitaʻi] na faatoilaloina le Tay Alo [O Lau Fetu] taua; Nguyen Hoang Tama [Faʻaliliuga] sa taʻua o le Tiger General. Faatasi ma le sefuluono taʻitaʻiʻau, e toasefulutolu na tapuaʻi i ai Mieu faʻaoso de vuong [Miếu lích đại đế vương] ma e luasefululima na tapuaʻia i Tina Thai [Lau Afioga] ma Le mieu [Thê miếu] o le Nguyen [Nguyễn] Faauuga.

    I le 20 tausaga o le Minh Mang's [Minh Maʻa] nofotupu (1839), na faatonuina ai e le faamasinoga a le malo le tolu vaega taua e tatau ona fausiaina i luma o le fanua o le Malumalu o martial arts mo le sefulu martarms mandarins. Na vaneina o latou igoa, o latou tuatusi, suafa, ma saofaga i luga o asoa i le vaitaimi o nofoaiga a Gia Long [Gia Long] ma Minh Mang [Minh Maʻa]. Sa latou: Truong Minh Giang [Faaoso Minh Gi Minhng] (Gia Dinh [Gia Maea]), Pham Tam Huu [Phạm Hữu Tâm] (Thua Thien matuia [Thừa Thiên matuia]), Ta Quang Cu [O le Quang Cự] (Thua Thien matuia [Thừa Thiên matuia]), Nguyen Xuan [Nguyen Xuan] (Thanh Hoa [Thanh Hoá] |), Pham Van Dien [Foa Maua] (Thua Thien matuia [Thừa Thiên matuia]), Phan Van Thuy [Faatau Vani] (Quang Nam [Quảng Nam]), Mai Cong Ngon [Mai Công Ngôn] (Thua Thien matuia [Thừa Thiên matuia]), Le Van Duc [Le Vaila Đức] (Vinh Long [Vnn Long]), Tran Van Tri [Trần Văn Trí] (Gia Dinh [Gia Maea]), Ma Ton Le Bat [Tala Fou i le Lotoifale] (Thua Thien matuia [Thừa Thiên matuia]). I le 1854, na molia ai o ia i le "togafitiga" i le fesuiaiga o Hong Bao [O le Bảo] (uso o Tu Duc [tu Đức]), le igoa o Ton Le Bat [Telefoni Lemoni] na aveeseina mai le pusa.

    i lalo Tu o Duc's [Lau Toa] Tupu, e lua steles sili faatuina mo Tien si vo [tiến sí võ] (fomai o le au martial arts), o maʻa na vaneina ia na pasia faʻataʻitaʻiga e tolu i le martial arts: i le tausaga o Bufalo (1865), Tausaga o le Dragon (1868), ma le tausaga o le Snake (1869). Sa latou: Vo Van Duc [Lau Fetalai] (Quang Nam [Quảng Nam]), Vo Van Luong [Silasila Lava] (Quang Tri [Quảng Turi]), O Van Van [Vain Vain] (Thua Thien matuia [Thừa Thiên matuia]), Foa Hoc [Phạm Huko] (Quang Nam [Quảng Nam]), Nguyen Van Tu [Faʻaaliga Faʻataʻutaʻu] (Binh Dinh [Maua]), Duong Viet Thieu [Silasila] (Thua Thien matuia [Thừa Thiên matuia]), Fai Van Kiet [Đỗ Vaai Kiệt] (Quang Tri [Quảng Turi]), Dang Duc Tuan [Dang Duc Tuan] (Binh Dinh [Maua]), Tran Van Hien [Trần Văn Talofa] (Thua Thien matuia [Thừa Thiên matuia]), Ma Le Van Truc  [Lau Fetu] (Quang Binh [Quảng Maua])1

    Peitai, i le taimi o le aloaia aloaia, Minh Mang [Minh Maʻa] faaopoopo i ai nisi o mataupu: Muamua, e tatau ona i ai i le tagata ni tulaga faʻamaonia, ma mafai ona faia se faʻataʻitaʻiga mo augatupulaga mulimuli ane. Ona o le taʻiala, o nisi tagata na aveesea mai le lisi, e aofia ai ¯ Thuong Kiet [Faatatau Kiệt], o ai o se eunuch (?)

    Tran Nhat Duat [Trần Nhật Maua], Dinh Liet [Ệinh Liệt], Hoang Dinh Ai [Hoành Maua] na na o le avea ma taitai o le militeli i luga o malae. E le gata i lea, sa i ai foi nisi o mandarin i le Nguyen [Nguyễn] O le Pule Faʻapitoa na faʻamauina o fesoasoani i tua. Ton Loi Thuan [Tala Fou i le Lotoifale] sa na o se leo, ae le o se tasi. Nguyen Hoang Tama's [Faʻaliliuga] taleni e le ofoofogia.

     mulimuli ane, Minh Mang [Minh Maʻa] ua faʻamaonia mo le ono o mandarini e tapuaʻi i le Nha A o le mea lea, [giải vū tả hữu] (le fale tauagavale ma le fale saʻo). Tran Quoc Tuan [Tran Quoc Tuan] ma Le Khoi [Lau Afioga] o taʻutaʻua taʻutaʻua mai le malo na muamua atu. O le lisi faamaonia e aofia ai foi Nguyen Huu Faʻatupu [Faʻaaliga Nguyn] ma Nguyen Truong Huu [Faʻaaliga Nguyn] o ni taʻutaʻua lauiloa i le vaitaimi o Nguyen [Nguyễn] Faauuga.

     O le tausia o le Malumalu o martial arts, e luasefulu tagata aloaʻia i aiga latalata ane o loʻo faʻafoeina tapuaiga taʻitasi i le taimi lua i le tautotogo. O tapuaiga e lua sa faia i le taimi lava na uma ai le tapuaiga Lich dai de vuong [Lich Siiai]. O sauniuniga mo sauniga mo tapuaiga e aofia ai le pafalo, tasi le'oti, lua puaa, ma fata e lima o le laau araisa.

... Faʻaauau ...

BAN TU THU
12/2019

FAAMATALAGA:
◊ Ata - puna: vn.360plus.yahoo.com

VAAI ATILI:
'  FUAFUAGA FAATINO MA MARTIAL ARTS o VIETNAM - Vaega 1
FUAFUAGA FAATINO MA MARTIAL ARTS o VIETNAM - Vaega 2
FUAFUAGA FAATINO MA MARTIAL ARTS o VIETNAM - Vaega 3

(Asiasi taimi 2,503, 1 asiasiga i aso nei)