COCHINCHINA

Hits: 496

MARCEL BERNANOISE1

    French Indochina poʻo le Indochinese Union e aofia ai lima atunuu: Toka, Annam [Se igoa], Cochinchina, Cambodia, ma Laos.

    Cochinchina, o se Farani kolone - ae o isi atunuʻu o le Iuni o loo puipuia- fausia le itu i saute o le tatou umiaina o Extreme Asia, e aofia ai 56,965 km2 o le 720,000 kilomita2 o le aofaiga atoa o Indochina, faatasi ai ma 3,800,000 tagata, mai le 19 miliona o le faitau aofaʻi o tagata.

     Cochinchina, ua fusia i matu e Kemupotia ma Annam, ma i sasae ma sisifo i tafatafa o le sami, ua faia i le itu i saute ma le tafa o le Mekong Vaitafe, o se vailaʻau tele tele na tafia i le tasi itu e pito i tua o Cambodia faailogaina Ha Tien [Hà Tiên] Hill (Nui Sam, 215m) ma le motu o Phu Quoc [Phu Quoc], ae i le isi itu i le pito i saute o le filifili o Annamite lea e gata i Nui Ba Den [Núi Bà Đen], po o Tay Ninh [Tây Ninh] Mountain (966m), i le mauga o Ba Ria [Faʻatau] (850m) ma teineiti o Cape St. Jacques.

    le Mekong [Mê Kông] (4,200 km) e le faʻalavelaveina ae o loʻo tafe saʻo, o se tino moni o le sami, e faʻamaʻaina e se tafega faifaipea o le pala i totonu o se atunuu e lolovaia i tausaga taʻitasi, aʻo faʻalauteleina lona taʻitaʻitele e faʻavavau i luga o eleele e maua i ona galu e pei ona ave e le sami i le matafaga .

    O le uiga autu o le tau e faapea o le autu lea i le aoauli, e fuafua ai ni vaitau manino se lua: o timuga mai ia Aperila ia Novema ma le tau vevela mai ia Tesema ia Mati. E ui lava i nei tau, e tutusa lava le tau: o le vevela mai le 25 i le 30 mai le tasi pito o le tausaga i le isi.

    Le nofoaga o le Cochinchina - o se fetaulaʻigaala o le tele o auala e tau atu i le faʻaleleiga o tagata eseʻese - o le taimi ua tuanaʻi o osofaʻiga e sau mai itu uma ma isi galuega - faʻamatalaina le fefaʻasoaaʻi o tuʻuga ma ituaiga o lona faitau aofaʻi.

    Ae peitai, o le Annamite o le taamilosaga autu lea (87,5%) (…). Ma, i taimi o tauiviga i totonu, Farani na aliali mai, i totonu 1788, ia faavaeina le Nguyen [Nguyễn] malo faʻatasi ma le Emeperoa Gia Long [Gia Long]. Ina ia mafai ona tauimasui le fasiotiga o faifeautalai Sepania e lua, ma ia taofia Thu Duc [Thủ Đức], o se vaalele fefiloi Franco-Sipaniolo e tatau ona puʻeina Touran i le tasi lima, ma Saigon i le isi itu (18 Fepuari 1859).

    Mulimuli ane, Falani na faapipiiina le itu i sasaʻe (Gia Dinh, Bien Hoa, My Tho, [Gia Định, Biên Hoà, Mỹ Tho] 1862) i itumalo i sisifo (Vinh Long, Chau Doc, Ha Tien, [Vnn Long, Châu Đốc, Hà Tiên] 1863).

Pulega Faʻafoega

    O uluai kovana o Cochin-Saina na avea ma faamemelo na latou faataatiaina faavae o se pulega pulea, i lalo o le pule a le au asiasi o mataupu tau atunuʻu, o tagata aloaʻia o latou atunuu ma o latou tulaga ma tulaga maualuga: phu [phủ], Huyen [huyndn], Sili ma Sui Ulu o Canton, ma aliʻi sili. I totonu 1879 na suia ai e le kovana malo ia tagata faamemelo, muamua i lalo o le igoa o le kovana kovana, ona sosoo ai lea ma le igoa o le kovana o Cochin-Saina.

    O lenei kovana ua tuuina i lalo o le pule maualuga a le Kovana - General o Indochina, o se sui o le Farani Republic.

    Le malo o Cochinchina, faapea foi ma matagaluega o auaunaga tetele a le malo, ua i totonu Saigon [Tagi Maʻesuʻe], o le laumua o Cochinchina. O nuʻu, o le faavae o le faʻatonuga o pulega, o loʻo faʻatonuina e le au tusitala o loʻo pulea le paketi a le malo.

    O nuʻu o loʻo faʻapipiʻi i se canton o loʻo faʻatinoina e se Sui ma le Sui Ulu o Canton. Ua faʻatulagaina faletalimalo e fausia se itumalo, ma i lona ulu o le pule, o le pule sili, ma le sui o le kovana Cochinchina. O nisi o cantons taua o loʻo faʻatulagaina i itumalo faʻaauau Doc Phu [Đốc Phủ], Quan Phu [Quận Phủ], Quan Huyen [Quận Huyện], po o tagata Farani foi. O itumalo faʻapitoa e faʻapipiʻi i se itumalo. O auaunaga a le malo o loʻo faʻatusalia i itumalo eseese: faʻailoga, galuega lautele, aganuʻu, auaunaga i vaomatua, aʻoaʻoga, fesoasoani faʻapitoa, ma le teuga oloa.

O le Economy of Cochinchina

    Mai faʻamatalaga o loʻo tuʻuina mai e fuainumera, e tasi le numera e lava e maua ai le tamaoaiga ma le tamaoaiga o le Cochinchina e tusa ai ma isi atunuu o le Iuni: Cochinchina o le 75% o le aofaiga atoa Initia fefaʻatauaiga faapitoa.

    Le tamaoaiga o Cochinchina e mafua ona o le palapala, lea e faigofie ona galue, faʻatasi ma le fua tele o fualaʻau ma fuataga maualuga, e ui lava e na o le tasi le seleselega faaletausaga (ao Tonkin ma Northern Annam e lua fua i le tausaga).

    O le galueaiina o araisa e sili atu nai lo isi mea uma: e sefululima pitonuʻu o le lua sefulu lua e leai ni isi punaoa. (Faʻasao meaai a Cochinchina 8 / 10 o faʻataulaʻau mai Farani Indochina, e tusa ma le lua miliona tone).

    O isi faʻatoʻaga i nei nofoaga maualalo e aofia ai mago, soya, pateta, sugarcane, groundnuts, niu (gaosia o le suauʻu popo), o ana togafitiga totogi e faatupulaia i tausaga taʻitasi i itumalo o Gia Dinh [Siaosi] ma My Tho [Lau Tele]. O le itumalo i sasaʻe, e maualuga ma fafie, ma lanu mumu po o le lauulu e lelei i le galueaina o le hevea, o le paʻu laau o lona sili atu e sili atu i le 3,000 tons i le tausaga.

    I nei mauga maualuga, vavalalata i togavao vao (bamboos i Thu Dau Mot [Thủ Đầu Một] ma Tay Ninh [Tah Ninh], ma le vaomatua tele i Bien Hoa [Biên Hoà]), o loʻo i ai mea matagofie e pei o le kofe ma le lacquer tree.

    O tagata atamamai lelei, malolosi, onosai ma galulue malosi, o le Annamites e masani lava ona galue i le galueaiina o fanua e tusa ai ma le aganuu faameleniuma. O le pafalo, lea e sili ona lelei ma i luga o le lautele o le atunuu, o le tagata o loʻo suatia le fanua o le araisa.

    Ae o le Farani pulega na mananao e faʻaogaina tagata o le atunuu mai auala masani ma faʻaonaponei o suʻesuʻega faʻasaienisi e ala i le fatuina o aʻoga faʻatoʻaga, se falesa filifilia o le araisa i Saigon, faʻataʻitaʻiga ma togalaau faʻatoʻaga (Can Tho [Cần Thơ], Soc Trang [Sóc Trăng], ma le Ong Yem).

    O le faʻatoʻaga e salalau i lea aso ma lea aso: e faʻaaogaina trak mo le suotosina, faʻapea foi ma le faʻamago.

    O le autu o le Cochinchina o le faisa failaisa lea e faʻaaogaina le faʻaaogaina o le fatu paddy e maua ai le araisa. E tele gaioiga laisa i le Cho Lon [Chợ Lớn], o se taulaga Saina e uiga ile 6 kilomita le mamao o Saigon [Tagi Maʻesuʻe]. Ae i le taimi nei, o isi matini araisa, e taua tele, ua faʻamautu uma Cochinchina.

    O isi fale gaosi oloa e aofia ai le gaosia o gaʻo mai masini suauu copra, masini suka, piliki piliki, vaʻa, fale, ma tagata lalaga. O se auala matagofie ma auaunaga i vaitafe e auauna atu Cochinchina i ona itumalo mamao.

    O auala e ufiufi ai taavale e le mafaitaulia, taavale solofanua, taavale solofanua, taavale e lua-uili, tuleia, o le alualu i luma o tagata savavali, e masani lava ona tauaveina ni uta, ua vaʻaia o auala colonial, auala a le itumalo, ma alatele. Auala faʻasalalau o mea lautele lautele e sili ona taua: N.1 poʻo Mandarin auala mai le tuaoi o Siam i le Nam Quan [Nam Quan] Faitotoa Faitotoa (Battambang i Dong Dang [Đồng Đăng]); auala N. 15 mai Saigon i Cape St. Jacques; auala N. 16, mai Saigon [Tagi Maʻesuʻe] i Ca Mau [Cà Mau].

BAN TU THU
12 / 2019

FAAMATALAGA:
1: Marcel Georges Bernanoise (1884-1952) - Painter, na fanau i Valenciennes - o le itu pito i matu o Farani. Aotelega o le olaga ma galuega:
+ 1905-1920: Galue i Indochina ma vaaia le misiona i le Kovana o Indochina;
+ 1910: Faiaʻoga i le Far East School o Farani;
+ 1913: Suesueina o aganuu ma le lolomiina o le tele o tusiga sikolasipi;
+ 1920: Na toe foʻi ane i Farani ma faʻatulaga ni ata faʻataʻitaʻi i Nancy (1928), Paris (1929) - ata na tusia e uiga ia Lorraine, Pyrenees, Paris, Midi, Villefranche-sur-mer, Saint-Tropez, Ytalia, faʻapea foi ma nisi o faʻamanatuga mai Sasae Mamao;
+ 1922: Lomiaina o tusi e uiga i mea teuteu i Tonkin, Indochina;
+ 1925: Manumalo i se faʻailoga taua i le Faʻaaliga o le Kolone i Marseille, ma galulue faʻatasi ma le tusiata o Pavillon de lʻIndochine e fausia se seti o mea totino i totonu;
+ 1952: Maliu i tausaga 68 ma tuua ai se tele o atavali ma ata;
+ 2017: Na faalauiloaina ma le manuia e lana augatupulaga lana aʻoga atavali.

◊ Punavai: LA COCHINCHINE - Marcel Bernanoise - Hong Duc [Hồng Đức] Publishers, Hanoi, 2018.
'Faʻaiʻu ma faʻamafaʻamauina O upu Vietnamese o loʻo faʻapipiʻi i totonu o faʻasologa o upusii - na faatuina e Ban Tu Thu.

VAAI ATILI:
CHOLON - La Cochinchine - Vaega 1
CHOLON - La Cochinchine - Vaega 2
SAIGON - La Cochinchine
BIEN HOA - La Cochinchine
THU DAU MOT - La Cochinchine

(Asiasi taimi 2,419, 1 asiasiga i aso nei)